FAB bloemenranden

Aanleg (materialen, technische fiche / doorsneden)

Locatie

• Bloemenranden worden het beste ingezaaid op plaatsen met  volle of halfvolle zon. 
• De rand mag ook niet onder water komen te staan voor langere periodes.

Conditie grond

• Voorkeur voor type grond gaat naar ‘marginale grond’, ofwel grond die idealiter niet te voedselrijk is. Op te rijke grond zal er meer onkruiddruk zijn en zal de toename in biomassa van de bloemen te snel gaan, waardoor ze rapper zullen gaan omvallen. 
• Hou ook rekening met de voorgeschiedenis van het perceel: wat was de onkruiddruk in de vorige jaren? Indien die hoog was, is het belangrijk dat de nodige aandacht naar onkruidonderdrukking gaat.
• Het is ook belangrijk om de bloemenmix aan te passen volgens het type bodem (leem/zand/klei).

Timing inzaaien

Bij inzaai moet de grond moet voldoende warm en vochtig zijn, opdat zaden kunnen kiemen. Wanneer zaai je nu het beste in?

• Bij eenjarige mengsels kan je zowel in het voorjaar inzaaien als in het najaar. Indien je in het voorjaar inzaait, dan best in de maanden maart of april. De voorkeur gaat uit naar april omdat de bodem dan warmer is. Wanneer je in het najaar inzaait, zorg dan voor winterharde soorten die niet kapot gaan bij vorst in de winter.
• Bij meerjarige mengsels zaai je het best in het najaar in (september of oktober). Het najaar heeft meer kans op slagen, omdat het voorjaar de laatste jaren vaak heel droog is. Dat maakt het moeilijk voor zaden om te kiemen en zorgt ervoor dat onkruid rapper de overhand zal nemen.

Grondbewerking

Ter voorbereiding van het inzaaien, is het belangrijk om eerst vuil te verwijderen van je grond. Daarnaast is het ook goed om eens te frezen, indien er bv. gras stond. Een goede remedie tegen onkruiddruk is om de onkruidzaden naar onder om te ploegen. Verder is het ook belangrijk dat de grond voldoende fijn is (wat kan bekomen worden door bv. te frezen), gezien bloemzaden heel fijn zijn. 

Een volgende stap is dan om een vals zaaibed aan te leggen, dit is zeker belangrijk wanneer je in het voorjaar inzaait. Dit is dus het zaaiklaar maken van de grond, maar dan nog een tiental dagen wachten met inzaaien. Zo kiemt het eerste onkruid al, wat je dan bv. met de rotoreg weer kan inwerken. Vervolgens dient dan een nieuws zaaibed klaargemaakt te worden om het bloemenmengsel in te zaaien. Let wel: als een vals zaaibed te droog is, zal het onkruid ook niet kiemen en heeft het geen nut.

Zaaien

Bij het inzaaien van het bloemenmengsel, is het belangrijk dat de zaden niet dieper dan 1 cm worden ingewerkt. Het is aangeraden om zo’n 1 à 2 gram per m² (= 15 kg/ha). Door dun in te zaaien vermijd je concurrentie tussen bloemensoorten. Verder verdeel je best het zaad in porties: zo vermijd je dat het sneller op is dan gepland (zaaimachines zijn vaak moeilijk fijn in te stellen op bloemenzaad). Zorg ook dat het zaad goed gemengds is, gezien er veel verschil kan zijn in zaadgrootte (bv. papaver versus zonnebloem). Daarnaast is het sterk aangeraden om je zaadmengsel te mengen met zand/tarwemeel/maïsmeel: dit zorgt voor een gelijkmatigere uitzaai. Na het inzaaien rol je de grond best nog eens aan, dit zorgt voor een beter kieming. Het kiemen zal na enkele dagen al gebeuren, bloei kun je na 6 tot 8 weken verwachten.

Doe je het inzaaien best handmatig of machinaal? Indien je machinaal inzaait kruipt er vaak wel wat werk in het goed afstellen van de zaaimachine (door de verschillende groottes van zaden), waardoor manueel inzaaien zeker op kleine oppervlaktes (< 0.5 ha) sneller zal verlopen. Grote oppervlaktes doe je best machinaal, dit wordt doorgaans met een precisiezaaimachine gedaan.

Zaadmengsel

Een zaadmengsel stem je het best af op lokale condities: welke gewassen staan er langs? Wat voor bodem heb je? Bovendien moet je er voor zorgen dat je met je bloemen de juiste insecten aantrekt om de natuurlijke plaagbestrijding te bevorderen. Daarom is het goed om advies te vragen voor de samenstelling van je mengsel, dit kan bijvoorbeeld bij Boerennatuur Vlaanderen. 

Landschappelijke inkleding

Bloemenranden zijn uiteraard visueel zeer aantrekkelijk en lokken vaak positieve reacties uit van passanten. Probeer daarom indien mogelijk de bloemenrand langs de straatkant van je perceel in te zaaien, of op een plek waar anderen er ook van kunnen meegenieten. 

Beheer

Onkruidbeheersing is het meest voorkomende probleem bij bloemenranden dat moet aangepakt worden en staat of valt vaak bij goed inzaaien. Een eenjarige probleemsoort is vooral melganzenvoet. Meerjarige probleemsoorten zijn akkerdistel, kweekgras, hagewinde en zuring. Uiteraard heeft de voorgeschiedenis van het perceel een grote invloed op de onkruiddruk die je zult ondervinden.

• Een mogelijke oplossing is zeer lokale chemische onkruidbestrijding in sommige gevallen (binnen een beheerovereenkomst is dit niet toegelaten), maar deze methode is beter te vermijden. 
• Een andere optie bij te veel onkruiddruk is om te bloemenrand te maaien. Eind juni is hier een goede periode voor wanneer de melganzenvoet net hoger is dan de bloemen. Na drie weken zijn de bloemen dan terug gegroeid en zal de melganzenvoet kleiner blijven.
• Eventueel kan je dit maaien gefaseerd doen, zodat er wel steeds een voedselaanbod voor nuttigen en bestuivers blijft. Zo zou je bv. de ene helft half juni kunnen maaien en de andere helft eind juni.

Daarnaast moeten meerjarige randen elk jaar opnieuw gemaaid worden met afvoer. Dit is nodig om licht tot onderaan te krijgen, zodat zaden opnieuw kunnen kiemen. Dit kan je doen in het najaar van zodra de rand uitgebloeid, wat doorgaans vanaf eind september is. Je kan echter ook wachten met maaien tot eind februari: zo kan de bloemenrand fungeren als schuilplaats voor wild en overwinteringsplaats voor insecten tijdens de wintermaanden. Maaien kan je doen tot 10 à 15 cm boven het maaiveld (dus best niet te diep).

Eenjarig: eerder voorjaar (maart/april, best april (warmere bodem)) OF ook in najaar (winterharde soorten die niet kapot gaan bij vorst in winter)

Meerjarig: najaar (september/oktober) (best)

• najaar zaaien meer kans op slagen (omdat laatste jaren voorjaar vaak heel droog is: moeilijk voor kiemen + onkruid neem rapper overhand)

Grondbewerking:

• verwijderen vuil + frezen indien bv. gras stond
• remedie tegen onkruiddruk: ploegen (onkruidzaden naar onder)
• zorg dat grond voldoende fijn is (bloemenzaden zijn heel fijn)
• aanleggen vals zaaibed (zeker wanneer je in voorjaar inzaait)
  • zaaiklaar maken van grond, maar nog 10-tal dagen wachten met zaaien: zo kiemt het eerste onkruid al -> kan je dan weer inwerken (bv. met rotoreg); dan nieuw zaaibed voor bloemenmengsel in te zaaien. Let wel: als vals zaaibed te droog is, zal onkruid ook niet kiemen, en heeft het geen nut
• Zaaien:
  • niet dieper dan 1 cm inwerken
  • 1-2 gram/m² (15kg/ha) (= dun zaaien: concurrentie tussen bloemensoorten vermijden)
  • verdeel zaad in porties: vermijd dat het sneller op is dan gepland (zaaimachines vaak moeilijk fijn in te stellen op bloemenzaad)
  • zorg dat het goed gemengd is, vaak grote verschillen in zaadgrootte (papaver vs. zonnebloem)
  • meng met zand/tarwebloem/maismeel bij uitzaaien: zorgt voor gelijkmatigere uitzaai
  • aanrollen na inzaaien: beter kieming
  • kieming na enkele dagen
  • bloei na 6-8 weken

Hoe inzaaien? Handmatig of machinaal?

• Kleine oppervlakte (< 0.5ha)? Handmatig: sneller. (machinaal: meer werk in goed afstellen van zaaimachine, gezien de zaden verschillende groottes hebben)
• Grotere oppervlaktes: machinaal, doorgaans met precisie zaaimachine

Om te maaien wacht je best tot einde februari. Zo kan de de bloemenrand  fungeren als schuilplaats voor wild en overwinteringsplaats van insecten tijdens de wintermaanden.