Subirrigatie
Waarom?
Subirrigatie bestaat uit water te laten infiltreren in de bodem van een landbouwperceel via het drainagesysteem.Dit heeft als doel om het grondwater te voeden en de bodem rond de drains te vernatten. Dat laatste kan een gunstig effect hebben voor de gewassen doordat een aandeel van hun waterbehoefte wordt ingelast via capillaire opstijging. Deze techniek wordt bijvoorbeeld toegepast om afstromend water van verhard oppervlak, piekdebieten in een rivier of water opgevangen in een overstromingsbekken te laten infiltreren in landbouwgebied in plaats van te laten afstromen.
Wat
Hoe
Kostprijs
Winst
Opgelet
Omschrijving & visualisatie van techniek
In plaats van te draineren, wordt het drainagesysteem net gebruikt om water in het perceel te brengen in bepaalde periodes van het jaar. Deze techniek is eigenlijk een uitbreiding op de peilgestuurde drainage (zie fiche peilgestuurde drainage), waarbij het drainagesysteem reeds gekoppeld is aan een regelput en peilsturing mogelijk is. Het gewenste grondwaterniveau kan ingesteld worden, zodat niet langer water aangevoerd wordt eens het gewenste niveau is bereikt. Dit niveau kan aangepast worden afhankelijk van de gewassen.
Bij subirrigatie is het ook aangeraden om ontluchting te voorzien, zodat het water dat via de regelput inkomt zich optimaal kan verspreiden in in het drainagecomplex en de lucht de buizen verlaten. Deze techniek is ook interessant om te combineren met het gebruik van stuwen in perceelsgrachten om het grondwaterpeil tijdens de zomer zo goed mogelijk op te houden.
Aanleg (materialen, technische fiche / doorsneden)
Er moet voldoende schoon en zoet water ter beschikking zijn om het in het systeem te brengen om subirrigatie mogelijk te maken.
De aanvoer van water blijft doorgaan zolang de waterhoogte van waar het water wordt aangevoerd hoger ligt dan het grondwaterpeil. De aanvoer van water voor subirrigatie in het peilgestuurd drainagesysteem kan op verschillende manieren.
- Gravitaire aanvoer kan komen van bijvoorbeeld een waterloop die hoger is gelegen dan het perceel. Dit is de ideale situatie voor subirrigatie, gezien de aanvoer van dit water geen energie vereist.
- Via een pomp kan het water ook aangevoerd worden en via de peilput in het drainagesysteem geleid worden. Voor de werking van de pomp is uiteraard stroom nodig, deze kan bijvoorbeeld van zonnepanelen komen. Via een vlotter in de peilput kan de aanvoer van water gestopt worden eens het gewenste waterniveau in het perceel bereikt is.
Bodemeigenschappen
Tot dusver wordt de techniek voornamelijk toegepast op zandgrond, maar er vonden ook al geslaagde proeven plaats op zwaardere gronden in Nederland. De zwaardere gronden hebben een hogere capillaire werking, waardoor het gewenste waterniveau lager kan liggen, opdat de plant er nog steeds aan kan. Doordat zwaardere gronden minder snel draineren, is de reactie op ontwatering wel trager, wat problemen kan geven bij hevige regenbuien.
Een te snel drainerende bodem is echter ook niet gewenst. Wanneer de drains hoger liggen dan de grondwatertafel, zal het aangevoerde water meteen doorstromen naar de grondwatertafel. In situaties waar een niet of weinig doorlatende laag aanwezig is in de ondiepe ondergrond (bv. een kleilaag op 1.5m diepte), zal dit probleem minder aan de orde zijn.
Ligging drains
Vaak wordt gewerkt met een bestaand peilgestuurd drainagesysteem. Hierbij is de diepte van de drains van belang: hoe hoger de drains, hoe beter de planten er gebruik van kunnen maken van de capillaire opstijging van het water. Ook de afstand tussen de drains speelt een belangrijk rol voor de horizontale verdeling van het aangevoerde water: die ideale afstand voor subirrigatie is 4 tot 6 meter. Bij klassieke drainage is die afstand vaak enkele meters groter.
Relevante subsidiekanalen
De omvorming van klassieke drainage naar peilgestuurde drianage is subsidiabel via de VLIF niet-productieve investeringssteun (zie fiche peilgestuurde drainage). Voor subirrigatie is echter nog geen overheidssteun voor handen.
Economische winst
Indien het water gravitair kan aangebracht worden, is hier geen energie voor vereist. Daardoor kan er een netto meeropbrengst bekomen worden. Wanneer een pomp gebruikt wordt voor de aanvoer van het water, is het echter niet zeker dat er een netto meeropbrengst zal zijn: de energiekosten voor de pomp kunnen de meeropbrengst van het gewas teniet doen.
Daarnaast zal er door subirrigatie een lagere energie- en arbeidsbehoefte zijn ten opzichte van beregenen.
Ecologische winst
Enkele ecologische voordelen:
- De gewassen hebben minder hittestress en hieraan gerelateerde ziekten en plagen
- Er ontstaat een ideale bodemvochthuishouding voor de ontwikkeling van het gewas
- Er is een betere inzetbaarheid van het beschikbaar zoet water
Relevante wetgeving, vergunningen
Het toepassen van subirrigatie zal uiteraard ook een invloed hebben op aanpalende percelen, dus stem zeker goed af met de eigenaars van deze percelen. Mogelijk kan er samengewerkt worden op gebiedsniveau: dit leidt tot betere resultaten dan wanneer er op individuele percelen gewerkt wordt.
Onze partners
