Welke terugkerende aspecten maken het hergebruik van effluent als irrigatiebron financieel mogelijk?

Openlucht

Waterhergebruik

Elk jaar vloeit er uit de Vlaamse rioolwaterzuiveringsinstallaties een debiet van meer dan 800 miljoen kubieke meter gezuiverd afvalwater of effluent. Dat is een enorm potentieel. Potentieel dat kan worden ingezet, bijvoorbeeld in de landbouw. Echter wordt effluent in Vlaanderen nog niet structureel ingezet als irrigatiebron, ondanks interesse uit de landbouwsector. Er zijn drempels die deze praktijk verhinderen, zoals een realistische kosteninschatting. Het is namelijk een uitdaging om gezuiverd afvalwater op een kostenefficiënte manier in te zetten als irrigatiebron. Dat blijkt uit een haalbaarheidsstudie die het Proefstation voor de Groenteteelt, Vlakwa en Aquafin uitvoerden.

De inschatting van de kosten die verbonden zijn aan het hergebruik van effluent in de landbouw is uiteraard altijd gebaseerd op de lokale situatie, maar er zijn een aantal aspecten die steeds als een constante terugkeren. De nodige informatie bestaat uit de jaarlijkse watervraag, de periode waarin deze vraag voorkomt, de nodige waterkwaliteit en details in verband met het leidingnetwerk (werkdruk, lengte, ligging, aantal aftappunten). We kunnen een onderscheid maken tussen vier kostensoorten: het leidingnetwerk, de bijkomende zuiveringsinstallatie, het projectmanagement tijdens opbouw en tot slot de vergunningen en monitoring. Per kostenpost wordt een inschatting gemaakt van de grootteorde en het belang ervan in het geheel van de kosten.

Optimalisatie van de irrigatie in vollegrondsteelten

  1. Kosten met betrekking tot leidingnetwerk

De eerste kost betreft de aanleg van het transport- en leidingnetwerk en neemt de grootste hap uit het budget. Die kost kan worden ingeschat in samenwerking met lokale aannemers. De investeringskosten die hiermee gepaard gaan, omvatten leidingen, pompen, aftankpunten, debietsmeters, elektrische aansluitingen, automatische en eventuele extra buffers of behuizing. De investeringskost wordt logischerwijs hoger als de leiding langer wordt. De operationele kost omvat onderhoud en energie. Vooral de investeringskosten zijn hier aanzienlijk.

De kost voor de aanleg van een goedwerkend leidingnetwerk is meer dan aanzienlijk, maar in onze ogen nog altijd een betere, duurzamere optie dan transport over de weg. Het is belangrijk om een netwerk aan te leggen voor structureel gebruik en op die manier zo veel mogelijk transport over de weg te beperken op lange termijn.

 

  1. Kosten met betrekking tot een bijkomende zuivering

Een tweede berekende kost betreft de kost voor een extra zuivering van het afvalwater en kan worden ingeschat in samenwerking met technologieleveranciers. Technologiekeuze wordt gebaseerd op de nodige waterkwaliteit, risico op bijproducten, veiligheid, duurzaamheid, schaal en resterende werking. De investeringskost ervan omvat, afhankelijk van de gekozen techniek, de zuiveringsinstallatie, nodige pompen, elektrische aansluitingen, automatisatie en eventuele extra buffer of behuizing. De operationele kost omvat, afhankelijk van de gekozen techniek, onderhoud, energie en consumables zoals chemicaliën.

 

  1. Kosten met betrekking tot projectmanagement

Aan elk project zijn ook studiekosten verbonden. Dit zijn bijvoorbeeld kosten voor het ontwerp en kosten voor projectmanagement tijdens de uitvoering. Ze worden ingeschat op basis van de grootte van de investeringskost. Hoe groter het project, hoe meer opvolging ed. nodig, hoe hoger de kosten.

 

  1. Kosten met betrekking tot vergunning en monitoring

De laatste kost betreft de vergunningen en monitoring. In het kader van de nieuwe Europese wetgeving voor het hergebruik van effluent is er vanaf 2023 een vergunning nodig. De precieze kost ervan is op dit moment nog vrij onzeker. De kost zal namelijk sterk afhangen van hoe strikt de wetgeving geformuleerd is en hoe locatiegebonden deze zal zijn.

 

En wie gaat dat betalen?

Dat er een stevig prijskaartje vasthangt aan het inzetten van effluent in de landbouw, is uit het bovenstaande wel gebleken. De kosten zullen in eerste instantie terechtkomen op de schouders van de afnemers, dus de landbouwers en landbouwbedrijven. Uit de studie blijkt dat zo’n investering in het hergebruik van effluent bijna onrealistisch en niet rendabel is zonder enige overheidssteun. Het zijn vooral de investeringskosten waar de overheid haar steentje kan bijdragen. De operationele kosten, zoals monitoring en elektriciteitsverbruik, kunnen al beter gedragen worden door de afnemers zelf.

Met onze studie willen we potentiële afnemers handvaten aanreiken en een transparant beeld geven van het financiële plaatje. Aanvullend is de studie een wake-upcall voor de politiek om met financiële middelen over de brug te komen, willen we het enorme potentieel aan gezuiverd afvalwater inzetten als irrigatiebron in de landbouw.

 

Samenwerking is key

Om in de toekomst haalbare en rendabele projecten op te zetten, is het van belang om een duidelijke en grondige afweging te maken van welke waterbron het meest wenselijk is voor welke toepassing. Hiervoor hebben we input nodig van de verschillende partijen. Aannemers, lokale autoriteiten, studiebureaus, technologieleveranciers, landbouwers, … Het is belangrijk dat we elk standpunt, elke visie mee in rekening nemen.

Bent u benieuwd naar de volledige resultaten? Bekijk dan hier de haalbaarheidsstudie in pdf.

Gerelateerde acties